Robert Oscar Johannes Geurten
Leiden, 14 januari 1958
Het ontstaan van NOVIOTECTO
NOVIOTECTO is een uitwerking van een langdurige zoektocht. Een zoektocht die op jonge leeftijd is begonnen met een fascinatie en studie van de Kelten: een volkerengroep en cultuur die vanuit Zuid-Duitsland/Bohemen uitzwermde over een groot deel van Europa en daardoor in direct contact kwam met de Griekse en Romeinse beschaving. De Grieken benoemden hen: Keltoi en Galatai. De Romeinen gaven de Kelten een andere naam: Galli - Galliërs. Het is Gaius Julius Caesar die aangeeft dat zij zichzelf Celtae noemden. Uiteindelijk zijn het de Romeinen die deze Keltische cultuur door verovering en kolonisatie hebben onderdrukt. Desondanks hebben de Romeinen de Keltische cultuur nieuwe impulsen gegeven, m.n. wat betreft het bouwen en architectuur.
Romeinse en Gallo-Romeinse bouwwerken vormden de eerste stappen voor mijn fascinatie voor het bouwen en architectuur. Ik kijk nu terug naar een tijd van - toen al - veel onderzoek, ontwerpen, schetsen, tekenen en (model)bouwen van denkbeeldige Keltische en Gallo-Romeinse bouwwerken, vestingwerken, nederzettingen en steden - het maken van een "plek": het leven in een eigen fantasiewereld. Asterix en Obelix - als Galliërs - raakten een gevoelige snaar...
Door de studie van de Kelten kwam ik in contact met een geheel andere denkwijze en spiritualiteit. Het fascineerde mij dat het dagelijks leven bij de Kelten (en de verwante Germanen) volledig onderdeel was van een religieuze beleving, ofwel van spiritualiteit. Het bouwen en het stichten van nederzettingen hadden naast het pragmatische tevens een voornaam spiritueel aspect. De fascinatie ging zo ver, dat ik mij na de middelbare school verder wilde bekwamen in de kennis over de Kelten en Gallo-Romeinse cultuur: een studie archeologie leek de volgende stap. Stimulansen om juist gebruik te maken van mijn creativiteit en mijn grote belangstelling voor techniek leidden echter naar een andere studie: bouwkunde...
Door mijn studie bouwkunde, decennia-lange en intensieve werkervaring in de bouw en architectuur, studie van vakliteratuur kon mijn zoektocht verdiept worden. Antwoorden op vele vragen bleven uit. Ik kon maar niet van de gedachte en het gevoel afkomen, dat gangbare architectuur benaderingen incompleet waren en de essentie miste. Als spil in het bouwproces bemerkte ik in mijn loopbaan al snel discrepanties in het ontwerpen en de afstemming daarvan in de bouw en omgeving. Intenties, belangen en verwachtingen van bouwheer/projektontwikkelaar , architect en aannemer zijn onderling- om het maar zo te noemen - "van een andere orde"...Gelukkig heb ik vele projecten onder mijn hoede gehad, waarbij sprake was van intenties, belangen en verwachtingen van "eenzelfde orde": dat zijn projecten waar wij elkaars vakmanschap respecteerden en waar ik met een bijzonder gevoel en trots naar terugkijk. Het zijn dan ook die projecten, die een aanzet hebben gegeven tot de vorming van NOVIOTECTO.
Intensieve bestudering van de modernistische architectuur en architectuurtheorieën (de architect/artiest Le Corbusier in het bijzonder), bestudering van vele culturen waar de (bouw)traditie nog gebruikelijk is en contacten met geomanten gaven mij langzamerhand inzicht...Inzicht dat juist de modernistische benadering van het bouwen en architectuur de essentie mist en daardoor incompleet is... Maar ook inzicht dat er voor een ieder een aanzet te geven is om het bouwen en architectuur te beleven, te ervaren en te begrijpen: ofwel een aanzet naar de creatie van een leefbare bebouwde omgeving. Dit inzicht heb ik een naam gegeven:
NOVIOTECTO
NOVIOTECTO als hommage aan de Kelten; uit het gelatiniseerde Gallisch :
NOVIO -, nieuw (hernieuwd) en - TECTO, dak / onderdak-verblijf.
Tevens blijkt de relatie met het oorspronkelijke Grieks;
TEKTON: timmerman, bouwer. Te samen met het woord ARCHI: hoofd/opper; het woord ARCHITEKTON:
hoofd timmerman/bouwer: bouwmeester
De Romeinen hebben dit woord overgenomen: ARCHITECT.
Het vervolg van NOVIOTECTO
Het wonen, het werken of het op een andere wijze verblijven, vindt plaats in bouwwerken of in een ruimteomgeving, welke gerelateerd is aan bouwwerken. De meest uiteenlopende bouwwerken in ons dagelijks leven: verschillend in gebruik; verschillend in bouwperiode; verschillend in stijl; verschillend in schaal, ruimte, vorm, materiaal en constructie...
Het wonen of het verblijven is één van de basisbehoeften van de mensheid. Om deze basisbehoeften "vorm" te geven worden bouwwerken opgericht. Het bouwen is het fenomeen dat hier zorg voor draagt. Architectuur is het fenomeen, die een bouwwerk een kunstzinnige betekenis geeft, hetgeen is af te leiden uit een synoniem: Bouwkunst.
Gaat het bij architectuur alleen om de kunstzinnige betekenis? Bouwt architectuur anders? Hoe benoemen wij bouwwerken zonder een kunstzinnige betekenis en waar worden deze dan door gekenmerkt? Wat is kunstzinnigheid? Wie bepaalt dat bouwwerken kunstzinnig of architectuur "zijn"? Is elk bouwwerk ontworpen door een architect architectuur? ...Wat is architectuur?..
Architectuur omvat vele diverse, uitéénlopende en verschillende aspecten, die het opstellen van een definitie feitelijk onmogelijk maakt. Zo omschrijft de Franse architectuurtheoreticus Quatremère de Quincy in zijn in 1832 uitgegeven Dictionnaire historique d'architecture in ruim 12 pagina's het onderwerp Architectuur. Maar is hieruit een of dé definitie van architectuur te herleiden?
Wij leven nu in een tijd waarin geheel nieuwe aspecten aan de orde zijn en wij onderdeel zijn van een andere benadering of levensbeschouwing. Een tijd die gekenmerkt wordt door een overheersende en bepalende westerse modernistische cultuur: een cultuur die worstelt met "het maakbare"; een worsteling met haar "Zijn"....Een worsteling die ook zijn weerslag heeft op het bouwen en architectuur...Adolf Loos, een bekwame Weense architect, gaf deze worsteling op een zeer duidelijke en scherpe wijze weer in een publicatie uit 1910. In Architektur geeft hij aan dat de mensen niet meer weten wat kunst is en licht de relatie van kunst en architectuur verder toe. Na Adolf Loos zijn vele verhandelingen geschreven over het falen/ het te kort komen van de moderne architectuur. Eén van de belangrijkste bewegingen was een groep architecten die zich Team 10 noemden; een beweging actief in de jaren 50, 60 en 70 van de vorige eeuw. Na deze beweging ontstonden nieuwe levens- en architectuurbenaderingen die onder de namen als Postmodernisme, Deconstructivisme, Neo-Modernisme en Traditionalisme, het bouwen en architectuur nieuwe impulsen gaf. Nieuwe impulsen, maar nog steeds in het denken van moderniteit en het opstellen van nieuwe architectuurtheorieën, principes en definities.
Betekenisvolle impulsen werden vooral gegeven door andere architecten, die geinspireerd raakten door de zogenaamde Volks architectuur (Vernacular architecture) van voornamelijk niet -westerse culturen: bijvoorbeeld Bernard Rudofsky, Hassan Fathy en André Ravereau. De uitgaven Bernard Rudofsky - Architecture Without Architects (1964), Hassan Fathy - Architecture for the Poor (1973) en André Ravereau - Le M'zab, une lecon d'architecture (1981) blijven een bron van inspiratie!
Zit het ontbreken van een juiste of bepalende definitie/omschrijving, de diversiteit van de meest uiteenlopende architectuurtheorieën én haar vernieuwings- en innovatiedrang, het bouwen en architectuur niet in de weg? Is een verwijzing naar... Liefde.. in dit verband niet treffend? Is Liefde te vangen in een definitie of theorie of in een "drang van vernieuwing en innovatie"...? Is de Poëzie van Liefde niet haar alom aanwezige "Zijn"?; voor een ieder...? Zo ook in architectuur?
Andere culturen interpreteren het bouwen en architectuur juist als zijnde één en hetzelfde fenomeen, welke een directe afstemming heeft met het dagelijks leven...Zij zijn niet met definities bezig, omdat zij een levensbeschouwing hebben die gebaseerd is op een aspect, welke de westerse cultuur heeft verloren...
In mijn overtuiging ligt het onvermogen van de westerse modernistische cultuur juist in het niet benoemen, ontwijken en betrekken van dát aspect...
Spiritualiteit...
ofwel Het Onbenoembare... Ofwel ..Liefde? !
Hét ontbrekende aspect, die een ieder de mogelijkheid geeft van het ervaren, het beleven en het begrijpen van het bouwen en architectuur: daar gaat het uiteindelijk om.
Spiritualiteit / Het Onbenoembare is niet te vatten in een definitie. Het is dan ook hierin gelegen dat architectuur niet te definiëren is...Hoe kunnen wij spreken over architectuur, als de essentie ontbreekt?
Architectuur is, door zijn publieke én private afstemming, voor een ieder: de mens. Met deze stelling in het achterhoofd, komt het ontbrekende aspect in een ander daglicht te staan en kan het niet anders, dan leiden naar de essentie van het bouwen en architectuur... Een aspect met verwijzing naar een citaat van de voetballer Johan Cruijff: "Je ziet het pas, als het door hebt...".
Doel van NOVIOTECTO
Een Manifest om voor een ieder te komen tot een omgeving die weer leefbaar is.
NOVIOTECTO: een benadering van bouwen en leefomgeving, waarin de mens centraal staat.
NOVIOTECTO: een benadering die traditie respecteert, onderzoekt en die moderniteit slechts beschouwd als een vernieuwend aspect, indien deze op een logische wijze kan worden geïmplementeerd: ofwel, als het betekenis heeft voor zowel de mens als de samenleving. NOVIOTECTO beleidt geen traditie en/of moderniteit: er ontstaat een bouwwerk....
NOVIOTECTO: een benadering waarin betekenis het veelomvattende begrip is; gerelateerd aan pragmatische én kunstzinnige/poëtische aspecten van/in het bouwen, al naar gelang een specifieke afstemming.
NOVIOTECTO: een benadering van het bouwen... Architectuur heeft in traditionele context betekenis als de Kunst in/van het bouwen (Art of Building). De Westerse Moderniteit heeft architectuur een betekenis gegeven, die "botst" met de traditie: architectuur is verworden tot DESIGN - een abstract, pretentieus en autonoom fenomeen, werkend door impulsen van innovatie, progressiviteit, uniciteit, individualiteit (ego) en sinds enige tijd een werking vanuit - een nieuw begrip - duurzaamheid... DESIGN laat géén transformatie toe: transformatie is juist hét aspect van leefbaarheid (Natuur/Kosmos).
Architectuur is een betekenisloos en zielloos fenomeen geworden. Een fenomeen die uit is op de "werking" van een effect (effecten) en principes met betekenis.... voor slechts een klein deel van de samenleving (Architecture for architects). Architectuur kan alleen betekenis hebben als het kunstzinnige/poëtische aspect tevens een afstemming heeft op de samenleving...NOVIOTECTO geeft géén definitie/theorie van architectuur : architectuur is als de samenleving een bouwwerk als zodanig benoemt. NOVIOTECTO: de kennis en kunde van het vak bouwen in de eerste plaats! Kunstzinnigheid in afstemming op de samenleving (voor een ieder) ipv het ego...
NOVIOTECTO: een benadering waarin duurzaamheid niet benoemd hoeft te worden: traditioneel bouwen is in essentie duurzaam. De Westerse Moderniteit is in essentie niet duurzaam en zal in de huidige ontwikkelingen nimmer duurzaam worden...Het benoemen van duurzaamheid in relatie met het bouwen en architectuur, geeft aan dat er van een onjuiste benadering wordt uitgegaan.
NOVIOTECTO: een benadering die nog in ontwikkeling is: research & development met in achtneming de diversiteit van culturen en daarbij behorende bouwwijzen/ architectuur en de afstemming op de spirituele/religieuze belevenis, Genius Loci, klimaat/Natuur, topografie, morfologie, typologie, patronen en elementen. De toepassing van materialen is een afstemming op deze aspecten en constructie. Traditionele bouwmethoden en de Klassieke Vormentaal van iedere cultuur vormt de basis van research & development, omdat hierin de "ingrediënten" aanwezig zijn die betekenis hebben, maar daarnaast tevens kunnen transformeren. De "ingrediënten" in de Modernistische benadering zijn kunstmatig en derhalve zonder betekenis, dan wel een afgeleide van oorspronkelijke "ingrediënten" in een "nieuw jasje" uitgewerkt. Uiteraard staat het een ieder open te bouwen vanuit deze benadering en zich hiermee te identificeren, maar indien men uitgaat van het werkelijke vakmanschap en intuïtie zal men in de Modernistische benadering op een "dood" punt komen en stuiten op abstractie en moeten erkennen dat het toch anders zit...
NOVIOTECTO: een benadering die uitgaat van een TRIADE: Intentie (voornemen - ethiek - schoonheid)
Energiewerking (geomantie; kosmos/natuur/mens)
Vakmanschap (kwaliteit - kennis en kunde - schoonheid)
In de afstemming kosmos/natuur/mens ligt de relatie én respect met de leefomgeving. Bouwen is altijd een ingreep op de Natuur: de traditie leert ons dat de mens hier oorspronkelijk op de meest respectvolle en zorgvuldige wijze mee om ging. De triade was hierin leidend...en is leidend in het Nu en daardoor ook in de toekomst...Respect voor de Natuur /Aarde betekent ook: niet bouwen!
NOVIOTECTO: een benadering die elke keuze en wijze van het bouwen open laat, mits deze tot doel heeft een bouwwerk tot stand te brengen, welke beleefd, ervaren en begrepen wordt door een ieder en daardoor in harmonie is met de mens en leefomgeving: door ons, voor ons en met ons. Het is onze intuïtie ( het spirituele fenomeen) die aangeeft of het bouwwerk op de juiste wijze is afgestemd op de triade. Is het dan van belang om het bouwwerk te classificeren als ARCHITECTUUR?
Een afsluiting met een uitspraak van Ibn Abdun, een Andalusische rechter uit de 12e eeuw:
"...Zover het architectuur betreft: het is het oord waar de geest, ziel en lichaam van de mens bescherming en onderdak vindt..."